Hoe identificeer je verschillende soorten vissen?

Na het duiken zul je je ongetwijfeld weleens afvragen: wat voor vis(sen) heb ik nu eigenlijk gezien? Duikscholen of -clubs hebben over het algemeen een visidentificatieboek beschikbaar waarmee je na je duik kunt opzoeken wat voor vissen er in de betreffende regio voorkomen. En vaak vind je de betreffende familie terug, maar is het lastig te bepalen welke soort het nu precies is. Hieronder leggen we je uit hoe je er stap voor stap achter kunt komen welke vissensoort je nu precies gezien hebt.

Indeling

Eigenlijk kun je vissen op verschillende manieren indelen, denk aan grootte, uiterlijk, het voedsel wat ze eten, taxonomie, hoe ze zich voortplanten en voortbewegen en in welk milieu ze leven. Om een vis te kunnen identificeren zijn alle kenmerken van belang, maar om het gemakkelijker te maken lichten we twee indelingen uit: milieu en taxonomie.

Milieu

Om erachter te komen welke vis je gezien hebt is het belangrijk te weten in welk milieu je de vis gezien hebt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen 3 milieus: zoetwater, brakwater en zoutwater. Er bestaan overigens ook vissen die eerst in zout water leven, maar zich voortplanten in zoet water. Deze worden anadrome vissen genoemd, denk hierbij aan een zalm. Maar er zijn ook vissen die zich in zout water voortplanten, en vervolgens in zoet water leven. Een voorbeeld hiervan is de paling. Nu je weet in welk milieu je de vis gespot hebt, kun je naar de taxonomie kijken.

School zalmen

Taxonomie

Het identificeren van vissen is makkelijker zodra je de taxonomische indeling begrijpt. Vissen behoren tot het rijk Animalia, oftewel het dierenrijk. Het dierenrijk bestaat uit verschillende onderrijken, die vervolgens weer onderverdeeld worden in stammen. Vissen zijn orgaandieren en daarom onderdeel van het onderrijk genaamd Eumetazoa, dit zijn alle dieren die in het bezit zijn van een orgaanstelsel.

Vanuit hier kijken we naar de stam. In het geval van vissen Chordata, ofwel chordadieren. Deze dieren hebben een zogeheten 'chorda', een soort elastieken streng langs de rug van het dier. Als onderstam behoren vissen tot de Vertebrata, ofwel gewervelden. Hiertoe behoren kortgezegd alle dieren met een wervelkolom, zoals zoogdieren, vogels maar dus ook vissen.

Maar met deze informatie kun je de betreffende vis nog niet identificeren. Hiervoor heb je eerst wat meer informatie nodig, waaronder de klasse, orde, familie, geslacht en soort. En hoe meer informatie je onthouden hebt over het uiterlijk en bepaalde kenmerken van een vis, hoe eenvoudiger het is om de juiste soort te vinden. Om uit te leggen hoe je dit precies doet, nemen we een tropische vissensoort als voorbeeld, de triggerfish.

Clown Triggerfish

Klasse

Een klasse bestaat uit een of meerdere ordes, die samen weer een stam vormen. Een triggerfish behoort tot de klasse Actinopterygii, ofwel straalvinnigen. Dit betekent dat alle soorten in deze klasse een of meerdere harde hoorns bezitten. In het geval van een triggerfish bestaat deze ook nog uit de onderklasse Neopterygii (nieuwvinnigen) en infraklasse Teleostei (beenvissen).

Orde

De triggerfish behoort tot de superorde Acanthopterygii, ofwel stekelvinnigen, die uit een groot aantal ordes bestaat. In het geval van de trigger is dit Tetraodontiformes, de kogelvisachtigen.

Familie

Een familie kan bestaan uit een of meerdere geslachten die vervolgens uit een of meerdere soorten kunnen bestaan. In het geval van de trigger is dit de familienaam Balistidae.

Geslacht

Nu je weet dat triggers tot de familie Balistidae behoren, kun je kijken naar het geslacht ofwel genus of genera - die bij triggers uit 12 verschillende geslachten bestaat. Per geslacht zijn een of meerdere soorten onderverdeeld. Een aantal bekende geslachten zijn Balistoides, Melichthys en Pseudobalistes.

Soort

Ofwel species. Triggerfish kun je onderverdelen in 40 verschillende soorten. De meest bekende soorten zijn de Clown triggerfish en de Titan triggerfish, die beiden behoren tot het geslacht Balistoides. Maar ook de Pinktail triggerfish uit genus Melichthys en de Yellowmargin triggerfish uit genus Pseudobalistes zijn niet onbekend.

Wetenschappelijke naam

De wetenschappelijke naam van een bepaalde diersoort wordt geschreven in het Latijn en bestaat altijd uit de geslachtsnaam in combinatie met de soortnaam. Het geslacht wordt geschreven met een hoofdletter en de soort met een kleine letter. Ter beeldvorming: Balistoides viridescens is de Latijnse naam voor de Titan triggerfish. Zoals je ziet is Balistoides het geslacht en viridescens de soort.

Titan Triggerfish

Met de informatie die je tijdens je duik onthouden hebt (Tip: als je een lei en een potlood meeneemt kun je onder water aantekeningen maken), kun je op basis van het milieu in combinatie met de taxonomische indeling vrijwel iedere vis identificeren.

Fish Identification

PADI heeft voor eenieder die meer wilt weten over het identificeren van vissen Fish ID in het leven geroepen. Met deze Specialty leer je bijvoorbeeld in welke families en geslachten een specifieke vis valt en onder andere welke meest voorkomende kenmerken deze groepen hebben.

Deze cursus bestaat uit een theoretisch deel waar je verschillende soorten vissen leert herkennen aan de hand van hun uiterlijk of grootte, en uit een duik waar je je kennis in de praktijk brengt. Je kiest onder water een vis uit en noteert zoveel mogelijk informatie op een leitje. Denk hierbij aan de vorm, grootte, hoeveelheid vinnen en lengte. Maar ook de locatie van de vis, of 'ie alleen zwom of in een school en welke karaktereigenschappen de vis heeft.

Eenmaal op het droge kun je met alle informatie op basis van de taxonomische indeling uitzoeken welke vissensoort je gezien hebt. Voor meer informatie over deze Specialty verwijzen we je door naar een van onze blogs, Advanced Open Water of Specialty courses waarin we Fish ID als Adventure-duik of Specialty Course uitgebreider uitgelicht hebben.

Pink Anemonefish