Do's en Don'ts rondom duiken

Duiken is natuurlijk een fantastische tijdsbesteding, met name op vakantie. Maar juist op vakantie is het belangrijk om in je achterhoofd te houden dat een duik best wat van je lichaam vraagt. Een duik voelt misschien heel ontspannen aan, maar wist je dat je tijdens een duik ongeveer net zoveel energie verbrandt als tijdens een potje squash? Het is daarom belangrijk voor en na een duik je lichaam de rust te geven die het nodig heeft. Zo zorg je ervoor dat je het maximale uit je vakantie kan blijven halen én verklein je de kans op duikgerelateerde problemen zoals decompressieziekte. Hieronder heb ik de belangrijkste Do's en Don'ts voor je op een rijtje gezet.

Blue Spotted Stingray Scubadiving in Koh Tao — Do: genieten van prachtige dieren zoals deze blue spotted stingray

Do's

Water drinken

Voor, tijdens én na je duik verlies je enorm veel vocht. Het is belangrijk dit op peil te houden door rondom je duiken extra water te drinken. Doe je dit niet kun je last krijgen van bijvoorbeeld hoofdpijn, vermoeidheid, verwardheid, (spier)krampen of in extreme gevallen kun je zelfs in shock raken.

Zeker wanneer je in een warm land gaat duiken verlies je veel vocht, je gaat door de hitte eenmaal meer zweten. Maar ook het duiken zelf zorgt voor veel vochtverlies, ongeacht de temperaturen. Je lichaam zet namelijk extra vocht in om de droge perslucht die je inademt te bevochtigen. Daarnaast produceert je lichaam tijdens het duiken meer urine door de verhoogde omgevingsdruk en de lagere watertemperatuur. Hoeveel vocht je precies verliest, is per persoon verschillend. Maar in de basis wordt aangeraden om verdeeld over te dag ongeveer 2 liter extra water te drinken. Verdeel deze hoeveel over de dag, door telkens ongeveer een glas te drinken.

Oren verzorgen

Oorontstekingen zijn een van de grootste vijanden van duikers. Ben je er door één getroffen, ben je zomaar minimaal een week het water uit. En dat is wel het laatste wat je wilt op vakantie. Wees daarom extra lief voor je oren tijdens, maar ook zeker na het duiken.

Heb je moeite met klaren? Ga dan niets forceren. Je lichaam geeft aan nu niet klaar te zijn voor een duik. Forceer je het toch loop je de kans om je oor te beschadigen en dan ben je nog verder van huis. Luister naar je lichaam en geef je oor even rust, het kan dan prima zo zijn dat je de volgende dag wel gewoon weer kunt duiken.

Voorkom infecties van je oren door ze na het duiken goed schoon en droog te maken. In zeewater zitten veel bacteriën, als je deze te lag in je oren laat broeden kan zich dit omzetten in een infectie. Spoel daarom je oren na het duiken direct uit met schoon water. Let hierbij op dat het water niet te warm of te koud is, het beste kun je lauwwarm water gebruiken. Houd je hoofd schuin en giet een kleine hoeveelheid water in je oor, masseer het er licht in en schudt het er vervolgens uit. Herhaal dit voor beide oren. Om er vervolgens extra zeker van te zijn dat je oren goed schoon zijn kun je ze drogen met een schone handdoek. Let wel op dat je de handdoek niet te ver in je oor duwt.

Duikuitrusting afspoelen

Het is niet het leukste gedeelte van het duiken, maar wel enorm belangrijk: het wassen van je duikuitrusting. Zorg dat je aan het einde van je duikdag altijd je spullen afspoelt met vers zoet water. Zo voorkom je dat zout water en ander viezigheid je spullen aantast. Op deze manier kun je het langste van je gear genieten.

Vergeet ook niet de binnenkant van je trimvest (BCD) schoon te spoelen. Onbewust loopt hier tijdens het duiken een flinke hoeveelheid water in. Laat een beetje zoet water in je trimvest lopen door de inflatorknop ingedrukt te houden, schud je trimvest goed heen een weer en laat het water er vervolgens allemaal weer uit lopen door je vest op zijn kop te houden en de inflatorknop in te drukken. Heb je ruimte om je spullen op te hangen? Blaas je trimvest dan volledig op, zo droogt hij sneller.

Probeer je spullen altijd droog op te bergen wanneer je het langere tijd niet gaat gebruiken, zo voorkom je schimmels die je uitrusting aantasten.

Duik loggen

Zit je duik erop? Vergeet dan niet deze ervaring vast te leggen in je logboek. Zo kun je altijd terug kijken op de fantastische duik die je net gehad hebt. Want hoewel hij nu nog vers in je geheugen zit, zul je merken dat wanneer je een tijdje uit het water bent je je niet meer precies alle details kunt herinneren. Je logboek leent zich er perfect voor om op te schrijven welke bijzondere dieren je gezien hebt onder water, maar ook om details te noteren zoals hoeveel gewichten en wat voor type wetsuit je droeg. Zo hoef je dit tijdens je volgende duiktrip niet opnieuw uit te vogelen! Daarnaast is het belangrijk je duiken consequent te blijven loggen voor als je je duikcarrière verder wilt ontwikkelen. Om deel te nemen aan het Dive Master-programma heb je bijvoorbeeld een minimum van 40 gelogde duiken nodig.

Het loggen van je duiken kan via een ouderwets hardcopy logboek, maar gaat steeds vaker ook via een app. Zo bieden zowel PADI als SSI de mogelijkheid om je duiken te loggen in hun app. Er zijn ook een aantal duikcomputers met een eigen app die je duiken automatisch loggen via een bluetooth-verbinding, zoals de SUUNTO D5 die ik zelf gebruik.

Maaltijd eten

Ga nooit duiken op een lege maag! Je verbrandt tijdens het duiken enorm veel energie, heb je niets in je lichaam om te verbranden kun je je erg zwak voelen tijdens een duik met alle gevolgen van dien. Zorg dus altijd dat je vooraf iets eet. Ben je, net als ik, een slechte ontbijter? Ontbijt dan iets lichts zoals havermout of een yoghurtje met fruit en zorg dat je iets te snacken bij je hebt voor na je eerste duik. Want gegarandeerd dat je dan absoluut trek hebt!

Het is sowieso aan te raden om iets van fruit of koekjes bij je te hebben wanneer je meerdere duiken gaat doen. Zo zorg je ervoor dat energielevel weer op peil brengt voordat je opnieuw het water in duikt.

Probeer niet te zwaar te eten voor je gaat duiken, hierdoor kun je je oncomfortabel gaan voelen tijdens de duik.

Dont's

Massage nemen

Een groot favoriet tijdens een vakantie in Azië maar een grote don't na het duiken: een massage nemen. Hoewel het erg aantrekkelijk klinkt om maximaal te ontspannen na een duik, kan het erg gevaarlijk zijn om kort nadat je gedoken hebt een massage te nemen. Dit heeft alles te maken met de hoeveelheid stikstof (nitrogen) die na het duiken nog in je lichaam zit. Je lichaam heeft, afhankelijk van hoe diep je geweest bent, een bepaalde periode nodig om te ontgassen. Wanneer je kort na een duik een (deep tissue) massage neemt kan het zijn dat door het toenemen van je bloedsomloop kleine belletjes stikstof omgezet worden in grotere bellen wat uiteindelijk tot decompressieziekte (DCZ) kan leiden. Hoewel er weinig tot geen gevallen van daadwerkelijk DCZ bekend zijn na ene massage, kun je het risico beter niet nemen. Daarnaast kan een massage leiden tot pijn in de spieren, wat vervolgens verward kan worden met symptomen voor DCZ óf je herkent de DCZ symptomen niet omdat je zojuist een massage gehad hebt.

Het wordt aangeraden om minimaal 12 uur te wachten met een massage na het duiken.

Is duiken dan echt zo gevaarlijk? Niet als je je aan je training houdt. Lees in dit blog alles over de eventuele risico's en gevaren van duiken.

Intensief sporten

Ook voor intensief sporten na duiken geldt; geef je lichaam eerst de tijd om goed te ontgassen. Breng je kort na een duik een bezoek aan de sportschool kan het zijn dat rest stikstof in je lichaam zich tot bubbels gaan vormen en deze in je weefsel terecht komen. Dit kan vervolgens tot decompressieziekte (DCZ) leiden.

Het wordt aangeraden om minimaal 24 uur te wachten met sporten na het duiken.

Hete douche of bad

Vermijd het nemen van een hete douche of een warm bad/jacuzzi na het duiken. De warmte van het water zorgt ervoor dat je bloedsomloop toeneemt. Een toegenomen bloedsomloop kan ervoor zorgen dat eventuele kleine (rest) bubbeltjes zich om gaan zetten in grotere bubbels die van vervolgens in je weefsel opgenomen kunnen worden. Dit kan uiteindelijk leiden tot decompressieziekte (DCZ).

Probeer een extreem warme douche of bad minstens 12 uur te vermijden. Een lauwwarme douche kan geen kwaad na het duiken.

Alcohol drinken

Dat je niet moet duiken onder invloed van alcohol (of andere verdovende middelen) is hopelijk een gegeven dat iedereen begrijpt. Het beïnvloedt je reactie- en beoordelingsvermogen, iets wat voor zeer gevaarlijke situaties kan zorgen onder water.

Maar wees ook voorzichtig met alcohol kort na het duiken. Ook dit heeft namelijk effect op het ontgassen van je lichaam. Wanneer je alcohol drinkt, droogt je lichaam sneller uit waardoor je lichaam niet goed om kan gaan met de rest stikstof. Dit kan uiteindelijk leiden tot decompressieziekte (DCZ). Daarnaast is het lastiger vast te stellen of je symptomen van decompressieziekte ontwikkelt, deze kunnen tot 24 uur na het duiken nog ontstaan, wanneer je dronken bent. (Vermoedelijke) DCZ dient zo snel mogelijk behandeld te worden anders kan het fatale gevolgen hebben.

Vliegen/grote hoogte opzoeken

Vliegen na duiken is waarschijnlijk de meest gehoorde 'don't' in de duikindustrie. En met een reden! Het kan namelijk erg gevaarlijk zijn om kort na het duiken te gaan vliegen. Ook dit heeft alles te maken met de hoeveelheid rest stikstof in je lichaam. Als je je lichaam niet genoeg tijd geeft om te ontgassen na het duiken verhoog je de kans op DCZ.

Dit komt door het drukte verschil dat ontstaat wanneer het vliegtuig naar grote hoogte stijgt. Door het hoogteverschil neemt de druk in snel tempo aanzienlijk af, dit is te vergelijk met te snel op stijgen na een duik. Je lichaam heeft dan niet de kans om te ontgassen waardoor de nog aanwezige stikstof belletjes kunnen toenemen en in je lichaam worden opgenomen. Hoe lang je niet kunt duiken hangt af van hoeveel en hoe diep je gedoken hebt:

1 nultijd duik → 12 uur
2 nultijd duiken of meer binnen 24 uur →18 uur
Een duik met extra decompressie stop → 24 uur

Als een conservatieve duikers zeggen we, ga van 24 uur uit na het duiken - dan zit je altijd in de veilige zone.

Bovenstaande geldt overigens niet alleen voor vliegen, alles waarmee je naar hoogtes of dieptes gaat met een drukverschil wordt afgeraden 24 uur na duiken. Dus ook:

Berg beklimmen
Parachute springen
Paragliding
Parasailing
Luchtballon varen
Ziplinen
Freediving

Wattenstaafjes gebruiken

Sowieso is het geen aanrader om wattenstaafjes te gebruiken in je oren, deze doen je oren vaak meer kwaad dan goeds. Maar als je toch het gevoel hebt je oren schoon te moeten maken, doe dit dan in ieder geval niet vlak voor het duiken. Het oorsmeer is namelijk juist wat je oren extra beschermt tegen oorontstekingen. Oorsmeer bevat lysozym en stoffen die de groei van bacteriën en schimmels belemmeren. Daarnaast is het rijk aan vetten en is waterafstotend. Het voorkomt dat water de huid binnendringt en verweking veroorzaakt. Haal je dit beschermende laagje weg uit je oren, dan ben je dus extra vatbaar voor een infectie.

Let op: wij zijn geen medische specialisten en pretenderen dit ook niet te zijn. Wij delen hier puur adviezen die we zelf zijn tegen gekomen in de industrie. Heb je medische vragen of twijfels, schakel hiervoor dan altijd een (duik)arts in.